Schut papier

In 1907 wordt bij Thomassen in Arnhem een motor besteld door de papierfabriek de firma G.Schut en Zonen te Heelsum. De eerste zware motor was de zuiggasmotor K 1, motor nr. 191 met een vermogen van 110 pk bij 170 omw. /min en met een zuigerdiameter van bijna 500mm. De motor diende als aandrijving voor een generator. Het vervoer van deze zware machine gaf toen op de slechte en niet geplaveide wegen veel narigheid en extra werk. In zoveel mogelijk gedemonteerde delen ging deze aflevering op 4-wielige platte wagens, getrokken door paarden. Het gebeurde dat de wagen(s) wel 25 tot 40 cm. de grond in zakte(n). Met dommekrachten, koevoeten en zware ijzeren platen onder de wielen geschoven werd er dan gezwoegd om de wagen weer op de hoogte te brengen. Dat gebeurde soms wel een paar keer.

Ingang fabriek aan het Eusebiusplein in Arnhem met daarvoor de platte wagens met de K1 klaar voor vervoer naar de firma G. Schut en Zn.

2^e locatie Textielfabriek “Veenendaal”:
In april 1941 wordt de motor verkocht aan de N.V. Textielfabriek “Veenendaal” te Veenendaal. De motor heeft hier dienst gedaan tot 1956. Op de foto’s is de motor te zien, links samen met een Deutz dieselmotor, die overigens ook nog bestaat.

Motor 191 K1 in Veenendaal (Foto’s uit de verzameling van mevr. Koch-Sandbrink

Motor K1 191 in Veenendaal (Foto’s uit de verzameling van mevr. Koch-Sandbrink

In 1956 wordt de motor weer verkocht aan de borstelfabriek Gebr. Haverkamp te Vorden. Thomassen kreeg toen het volgende bericht van de textielfabriek

3e locatie borstelfabriek Haverkamp Vorden:
Uit deze tijd zijn 2 foto’s bewaard gebleven.

4e locatie TH Delft
In 1967 komt de motor naar Thomassen en wordt een jaar later aan de TH in Delft geschonken. Op de linker foto ziet u de Ir. Weekhout van Thomassen bij de officiële onthulling in 1977 van het monument bij het Technisch Museum te Delft. De rechter foto is ongeveer uit 1998.

In 2008, toen helaas de deuren van het Techniekmuseum sloten moest de motor worden afgebroken is toen verkocht en moest weer worden afgebroken

5e locatie bij de heer Rolloos in Hardinxveld-Giessendam
De heer Rolloos begint in het voorjaar van 2008 met het volledig uit elkaar halen van de motor. De moeilijkste klus was wel het voorzichtig verwijderen van de zuiger uit de cilinder. Hij heeft dat gedaan m.b.v. een 7 tons kraan en een hydraulische pers. Na verloop van een paar weken is het hem uiteindelijk gelukt om met minimale beschadiging de zuiger uit de cilinder te trekken.

Motor K1 de zuiger

Het kale frame

Daarna heeft alle onderdelen netjes opgeknapt. Het vliegwiel, wat 2-delig is, werd bij Thomassen Machining bewerkt. Nadat alle onderdelen opgeknapt waren, werd in augustus 2009 begonnen met het weer opbouwen van de motor. In de loop van 2010 was de motor gereed en kon gestart worden.

De motor in werking kun je HIER zien

Bron:
Jan Weeda Oud medewerker firma Thomassen
De Schakel 97 Nieuwsbrief voor gepensioneerden van de firma Thomassen.
Silvia Nijhuis Curator Academic Heritage TU delft

1830

De oudste zoon Marten Schut zette het bedrijf voort. In april 1835 kocht Marten van zijn vier broers hun aandeel in de molen voor 2800 gulden. Twee jaar later trouwde hij op 38 jarige leeftijd in 1837 met Jacoba van Ommeren. Ze kregen samen twee zonen Paul en Gerrit. Jacoba overleed in 1859 op 61 jarige leeftijd. kort daarna nam zoon Gerrit Schut het bedrijf over van zijn vader. Vader Marten is wel op de molen blijven wonen en is op 4 augustus 1871 op de leeftijd van 72 jaar overleden
Gerrit had slechts een broer, Pouwel, geboren in 1838. Hun erfenis bestond uit de opstal van de molen (300gld), gereedschappen (233 gld.), grondstoffen (1684 gld.), landbouwgereedschap (275 gld.), meubilair (424gld.) effecten (5950 gld.) en contanten (735 gld.), samen 13.367 gld. De molen met gereedschappen en grondstoffen was voor Gerrit, terwijl Paul zich over de effecten en geld mocht ontfermen.
Gerrit Schut trouwde in maart 1873 met Maria Wilhelmina Hulshuizen, de 26 jarige dochter van de naburige korenmolenaar Hendrik Hulshuizen. De eerste zoon, Marten, werd twee maanden later geboren en werd opgevolgd door twee broers en twee zusters. In 1894 werd de molen gemechaniseerd; er kwam een 49 pk stoommachine

Bron:
H. Voorn. De papiermolens in Gelderland, Overijssel en Limburg.
Geertje Schut, haar nakomelingen in en op papier. Ton van der Meer. 2016

kadasterkaart de Veentjes

1757

De molen werd nu verpacht; de eerste ons bekende pachter- maar hij kan nog een voorganger hebben gehad- was Reijnder Pouwels Schut, in december 1727 geboren te Oosterbeek geboren als zoon van Pauwel Martens Schut papiermaker op de Elshegge aan de Gielenbeek in Oosterbeek en Elisabeth (Lijsbeth) Lubbers; de ouders hebben zich in 1745 gevestigd op de Eerste Kwadenoordse molen.
Hoewel Reijnder op de molen op de Elshegge in Oosterbeek is geboren, heeft hij het grootste deel van zijn jeugd doorgebracht op de Kwadenoordse molen in Renkum, die zijn ouders in 1745 hadden gekocht. Daar heeft hij net als zijn broers het vak van papier maken geleerd. Toen hij 23 jaar was werd het tijd om op eigen benen te staan en pachtte hij in Heelsum de molen De Veentjes, die hij later op 30 september 1772 van Mr Engelbert van Eck kocht voor een bedrag van 3000 gulden. Reijder had 200 gulden contant geld en een obligatie van 1000 gulden op naam van Geertje Reinders, weduwe van Hendrik Alberts, zodat een lening van 1800 gulden moest worden aangegaan bij de verkoper Mr.Engelbert van Eck
Hij trouwde op 31 mei 1762 in Heelsum met Hendrikje Alberts, dochter van Albert Hendriks, die “jager op de Doornweert in dienst van Excellentie den heer Graeve van Aldenburg” en van Jenneken Jansen Schut. Hendrikje was in Heelsum gedoopt Op de papiermolen De Veentjes hebben gewoond en gewerkt en zijn al hun kinderen geboren. Totdat Reijnder in grote financiële problemen kwam en hij de molen wel moest verkopen om zijn schulden af te lossen. Hij verkocht op 24 mei 1792 de molen De Veentjes voor een bedrag van 3900 gulden aan zijn neef Pouwel Schut, zoon van zijn broer Marten Pouwels Schut. Daarmee kon hij drie belangrijke leningen aflossen te weten 2500 gulden aan Marten Schut die papiermaker was op de Sonsbeekse molen in Arnhem, 860 gulden aan Jan ter Hoeven en 500 gulden was bestemd voor de Vrouwe van Doorwerth. Deze laatste lening had Reijnder afgesloten ten behoeven van zijn innocente (geestelijk gehandicapte) zoon Pouwel. De Vrouwe van Doorwerth was zo met zijn lot begaan, dat ze besloot de lening van 500 gulden kwijt te schelden en in een gift om te zetten. Hiermee waren nog niet alle schulden van tafel, hetgeen blijkt uit een akte van dezelfde datum, waarin de kinderen en de voogden van de nog minderjarige kinderen van de inmiddels overleden Hendrikje Alberts de erfenis van hun moeder repudiëren (verwerpen), wat betekend dat de schulden groter waren dan het bezit.

Bron:
H. Voorn. De papiermolens in Gelderland, Overijssel en Limburg.
Geertje Schut, haar nakomelingen in en op papier. Ton van der Meer. 2016

1693

Karst Janssen (van de Kamp) heeft volgens een akte van 1757 deze papiermolen getimmerd, die in het protocol van Doorwerth (1) omschreven wordt als ‘de papiermole ten zuydwesten van de koornmole, ten zuyden van de beek, even boven de Veentjes of Schaapsbrugge’. Een jaartal wordt niet vermeld; de molen zal gelijktijdig of met de molen op de Kamp in1693, of kort daarna zijn gebouwd, want van 1695 tot 1698 was Karst immers pachter van de molen aan de Dorenweerdseweg in Oosterbeek. Hij verwierf van Klaas Janssen ook de molen op de Kamp. In 1709 werd hij papiermaker in Arnhem en de beide Heelsumse molens werden in 1710 verkocht aan Jan Daniels Schut. Papiermolen De Kamp stond aan de Wolfhezerbeek en de papiermolen de Veentjes stond aan de Heelsumsebeek

bron:
H Voorn. Papiermolens in Gelderland, Overijssel en Limburg. 1985